مؤسسه باستان شناسی: 

 

این مؤسسه از بدو تأسیس به حفاری‌های مهم و بررسی دقیق باستان شناسی با همکاری سازمان‌ها پرداخته است. گزارش آنها را می‌توان در مجله تخصصی مارلیک و کند و کاو که پیش از انقلاب اسلامی از سوی مؤسسه چاپ شده است، دید. حوزه فعالیت این مؤسسه به سه بخش، پیش از تاریخ، بخش تاریخی و دوره اسلامی و هر بخش خود به قسمتهای فرعی دیگر تقسیم شده است.

این مؤسسه نیز کتابخانه ای مهم و مستقل دارد که شامل مجموعه‌ای از کتابهای وقفی مرحوم دکتر محمود فشار و کتابهای تخصصی باستان شناسی است. کتابخانه مرحوم دکتر صالحی نیز به این مجموعه افزوده شده است. برگزاری سلسله سخنرانی‌های علمی و انتشار مقالات تحقیقاتی و طرح ارتباط با مراکز تحقیقاتی دیگر کشورها را از جمله فعالیت‌های این مؤسسه می‌توان برشمرد.

در حال حاضر جناب آقای دکتر نصیر اسکندی ریاست این مؤسسه را برعهده دارند.

وب سایت مؤسسه باستانشناسی

 

 

مؤسسه لغت نامه دهخدا و مرکز بین المللی آموزش زبان و ادبیات فارسی: 

 

پس از تصویب طرح چاپ لغت‌نامۀ دهخدا توسط مجلس شورای ملّی در زمستان سال ۱۳۲۴، سازمان لغت‌نامهٔ دهخدا در خانۀ دهخدا در خیابان ایرانشهر تهران تأسیس شد. دوسه اتاق از این خانه به همکاران و کتابخانۀ مخصوص اختصاص یافت. در این دوران نظارت بر همۀ امور لغت‌نامه بر عهدۀ دهخدا بود و سرپرست امور اداری آن دکتر حسین خطیبی بود. یکی دو سال آخر با ضعف جسمانی دهخدا، دکتر محمد معین بیشتر امور علمی را سرپرستی می‌کرد.
در آذر‌ماه ۱۳۳۴، هیئت‌رئیسۀ مجلس و دکتر معین تصمیم گرفتند که سازمان مذکور را به مجلس شورای ملّی منتقل کنند. از این تاریخ که مقارن با فوت دهخدا نیز بود، این سازمان به دو اتاق در کنار عمارت مجلس در میدان بهارستان منتقل شد. بنابر وصیت دهخدا دکتر محمد معین سرپرستی و ادارۀ امور سازمان را به عهده گرفت و امور اداری آن به سید محمد هاشمی، رئیس چاپخانۀ مجلس، محوّل شد.
در سال ۱۳۳۶ بنابر مصوبهٔ مجلس، این سازمان با بودجۀ آن به دانشگاه تهران منتقل شد و دانشگاه تهران نیز ادارۀ آن را به دانشکدۀ ادبیات واگذار کرد. از این پس اعضای این سازمان در گوشه‌ای از دانشکدۀ ادبیات که در آن زمان در باغ نگارستان، واقع در میدان بهارستان بود، مستقر شدند. مدیریت سازمان در این دوران همچنان با دکتر محمد معین بود تا سال ۱۳۴۵ که دکتر معین به طور ناگهانی در دفتر گروه ادبیات دانشکدۀ ادبیات بیهوش شد و پس از آن به اغما رفت. در سال ۱۳۴۶ سرپرستی و از ۱۳۴۷ ریاست سازمان به دکتر سید جعفر شهیدی، که از ۱۳۴۲ معاون دکتر معین بود، واگذار شد.
در سال ۱۳۵۳، دانشگاه تهران ساختمانی از موقوفات دکتر محمود افشار یزدی به مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا اختصاص داد. از اوایل سال ۱۳۵۴ مؤسسۀ لغت‌نامه به شمیران، در نزدیکی باغ فردوس، واقع در باغ موقوفات دکتر محمود افشار یزدی نقل مکان کرد. از همان سال عنوان «سازمان» به «مؤسسه» تغییر یافت و در اسناد رسمی عنوان «مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا» درج شد.
از سال ۱۳۸۳ مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا در ساختمان بزرگی که دانشگاه تهران در محل موقوفات دکتر محمود افشار بنا کرد، مستقر شد و در ۱۳۸۶ از دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران استقلال سازمانی یافت.
پس از درگذشت دکتر سید جعفر شهیدی (دی‌ماه ۱۳۸۶)، در ۱۳۸۷ دکتر علی افخمی عقدا عهده‌دار ریاست این مؤسسه شد. پس از آن در سال‌های ۱۳۹۳ دکتر علی درزی و ۱۳۹۹ دکتر محمود بی جن خان به ریاست این مؤسسه برگزیده شدند. از سال ۱۴۰۱ دکتر حمیرا زمردی استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران عهده‌دار ریاست مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخداست.

مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی

در سال ۱۳۶۸ به پیشنهاد دکتر سید جعفر شهیدی و با سعی و کوشش دکتر غلامرضا ستوده، معاون مؤسسه، مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی با دو هدف تأسیس شد: نخست گسترش و ترویج زبان و ادبیات فارسی در سراسر دنیا و دوم کمک به هزینۀ تألیف لغت‌نامۀ بزرگ فارسی.
این مرکز هرساله پذیرای دانشجویان فراوانی از نقاط مختلف دنیاست. از زمان تأسیس مرکز تا تیر ۱۴۰۰، حدود ۲۳۴۰۷ زبان‌آموز از سراسر جهان فارسی را در این مرکز فراگرفته‌اند. در آغاز این دوره‌ها تنها در ۴ سطح برگزار می‌شد و سه ماه و نیم به طول می‌انجامید، در حال حاضر دوره‌های آموزش زبان فارسی بسیار متنوع است و به‌صورت حضوری و برخط برگزار می‌شود. سالانه بیش از ۱۰۰۰ زبان‌آموز از سراسر جهان مشغول یادگیری زبان و ادبیات فارسی در این مرکز هستند.

وب سایت مؤسسه لغت نامه دهخدا و مرکز بین المللی آموزش زبان و ادبیات فارسی